| 1772
| -
| poł. `20. XIX
| OŚWIECENIE
|
| 1772
| -
| 1795
| do rozbicia jakobinów
|
| 1795
| -
| poł. `20. XIX
| klasycyzm rozwinięty
|
- panowanie cesarza Józefa II 1780-90 - reformy społeczne
- György Bessenyei:
- 1772 Tragedia Agisa [V p.n.e. Sparta, Kleombrotes, zły Leonidas, zdrajca Agezilaus, Demokares, Agiaris, Agisztrat] - data uważana za początek oświecenia na Węgrzech
- 1772 Tragedia László Hunyadiego [rodzony brat Macieja Korwina - stracony przez króla]
- 1773 Tragedia Budy [brat Atylli]
- 1773 Bessenyei przestał służyć na dworze Marii Teresy w Wiedniu
- 1777 b. popularna komedia Filozof
- broszury:
- 1778 Węgierszczyzna
- 1779 Węgierski widz
- 1780 chciał założyć Węgierskie Towarzystwo Patriotyczne
- 1797-1801 rozprawa filozoficzna Światłość natury
- Pustelnik z Bihar
- 1804 powieść Podróż Tarimenesa [Kirakades, Totoposz], drukiem dopiero 1930
- czasopiśmiennictwo:
- pocz. XVIII Mercurius Hungaricus 1705-10
- Pressburger Zeitung 1764-1929 - organ prasowy Rakoczego
- 1780-88 Magyar hírmondó (Zwiastun)
- 1786-1834 Magyar kurir [po niemiecku]
- 1789-1803 Hadi és Más Nevezetes Történetek [po niemiecku]
- czasopisma kulturalno-literackie:
- 1788-92 Magyar Museum w Koszycach, wyszło 8 zeszytów
- 1794-95 Uránya - Jóżsef Kármán - wyszły trzy numery
-
powieść - tłumaczenie z francuskiego Fenelon Historia Telemana 1699-1755
- Ignác Mészáros Kartigan 1772 [niemiecki romans heroiczny]
- Gedeon Ráday - arystokrata, mecenas kultury
- k. XVIII - początek teatru:
- zespół Węgierskiego Narodowego Towarzystwa Teatralnego László Kelemena [1792-96 stałe przedstawienia w Budzie]
- 1792 - Siedmiogrodzkie Węgierskie Towarzystwo Teatralne w Kolozsvárze do 1806
- klasycyzm k. XVIII:
- József Rájnis - tłumaczenie Eklog Wergiliusza
- Dávid Baroti Szabó - Do młodzieży węgierskiej, Na orzech obalony 1777
- Miklós Révai - pijar, Starożytności literatury węgierskiej
- Benedek Virág (1754-1830) paulin, syn chłopa, 1794 w Budzie
- Ptak w klatce - po upadku jakobinów
- 1881 Pragnienie pokoju
- 1801-16 Węgierskie stulecia
- Lórinc Orczy - sielanki, Pochwała bugackiej karczmy
- József Gradányi - hrabia, długo w wojsku,
- opowiadania - Pál Rontó, hr. Moric Benyovszky
- 1790 satyra wierszem Podróż wiejskiego wójta do Budy
- 1796
- András Dugonics - pijar, wykładowca w Nagyszombat
- 1788 Etelko - powieśc osadzona w czasach "zajmowania ojczyzny"
- 1803 Jolanko, córka Etelko
- 1820 Węgierskie powiedzenia i przysłowia
- sentymentalizm:
- Pál Ányos - paulin, studia w Nagyszombat i Budzie, Król w kapeluszu [satyra o Jóżefie II], Żale nieszczęśliwego przy bladym księżycu
- Gábor Dayka - seminarium w Peszcie, ze względu na miłość porzucił stan duchowny, znajomy Ferenca Kazinczyego, Eger, Ból utajony, Straszna noc
- József Kármán (1769-95) wolnomularz, prozaik, Peszt, salon literacki Anny Podmaniczky Beleznayné, zmarł po egzekucji na Krwawym Polu
- 3 numery Urányi
- 1795 Upiększenie narodu
- oryginalna powieść Spiścizna Fanni - dziennik młodej szlachcianki i listy do baronowej L.
- jakobini: spisek Ignacego Martinovicsa
- János Batsányi (1763-1845) Peszt, Magyar Museum [współred.: F. Kazinczy, D. B. Szabó]
- 1794 aresztowany i 1796 osadzony w twierdzy Kufstein
- 1809 przetłumaczył odezwę Napoleona do Węgrów
- Zachęta do młodego człowieka
- 1792 Na wypadki francuskie
- 1792 O wojnach europejskich
- 1793 List do Laszló Szentjóbiego Szabó
- 1792-93 Wizja
- Elegie z Kufstein
- tłumaczenie Pieśni Osjana
- Ferenc Verseghy - paulin świecki, jakobin, więziony, karę śmierci zamieniono na 9 lat więzienia
- tłumacz Marsylianki
- Stworzenie świata
- 1790 Matczyne .. o zacofaniu Węgier
- 1793 Czym jest poezja i kto jest prawdziwym poetą
- Laszló Szentjóbi Szabó - studiował prawo w Peszcie, od 1794 jakobin, 1785 zmarł osadzony w twierdzy Kufstein
- nie pisał wierszy politycznych
- scenki z życia: Wiosna, Wieczó
- Naiwny chłop
- Pragnienie
- Dzisiejszy świat
- Życie królowej Marii I [I p. XIV - 1792 niedokończona powieść historyczna]
- Król Maciej - dramat
- 1795 - poł. `20 XIX - faza przejściowa - wojny napoleońskie
- 1809 - klęska przeciw Napoleonowi w Gyo"r
- Mihály Csokonai Vitéz za życia nieznany
- 1802 Ferenc Széchenyi ufundował bibliotekę
- gazety:
- od 1806 - Hazai és Külf&oum;ldi Tudósítások
- 1810 - Erdélyi Museum
- 1817 - Tudományi Gyüjtemény
- 1807-15 - II Peszteński Zespół Teatralny - Rózsz Széppastri Déryné
- dramaty: József Katona, Károly Kisfaludi
- 1821 - pierwszy stały teatr - w Kolozsvárze
- Mihály Csokonai Vitéz (1773-1805) kalwin, Debrecen, poliglota (niemiecki, włoski, francuski, grecki, hebrajski, perski...)
- 1790 - zorganizował Koło Miłośników Literatury
- 1794 - udzielał lekcji w klasie poezji, został zwolniony za szerzenie poglądów J. J. Rousseau
- 1791 - Walka myszy z żabami
- inspiracja kulturą ludową
- bajki prozą: Motyl i pszczoła, Osioł i jeleń
- 1793 Smętny Templeföi albo głupi ten, kto chce być poetą na Węgrzech
- 1793 Konstytucja polska, Wieczór, Węgrze, już świta!
- zakochał się w Komarom w Julii Vajdzie, nieszczęśkliwa miłość
- Lilla versek
- 1800 powrót do Debreczyna
- 1802 pożar miasta
- 1804 Nieśmiertelność duszy
- 1789 Przepowiednia założenia pierwszej szkoły w Szomodzi
- Przysięga
- 1799 Dorota, albo zwycięstwo dam nad karnawałem
- Wdowa Kornyóné i dwóch lekkoduchów [komedia]
- konflikt neologów i ortologów
- Kazinczy:
- 1811 Kolce i kwiaty [epigramaty: Mi nyelvünk, Himfy...]
- Poetycka epistoła do p. Mihálya Vitkovicsa
- obóz ortologów - 1813 manifest Mondolat - Debrecen, Dunántúl:
- Sándor Kisfaludi
- Ferenc Verseghy
- Vitkovics
- obóz neologów:
- F. Kazinczy
- Pál Szemere
- Ferenc Kölcsey
- Kazinczy: Ortolog i neolog u nas i u innych narodów na łamach Tudományos Gy. - kompromis
- Kazinczy: Jej obraz [sonet]; proza: Wspomnienia mego życia i Dziennik mej niewoli
Daniel Berzsenyi (1776-1856) ze starej rodowej szlachty
- życie:
- 1809 Jánoskis przesłał jego wiersze do oceny Kazinczyiemu
- 1813 wydanie wierszy drukiem
- 1817 Ferenc Kölcsey na łamach Tud. Gy. ostro skrytykował Berzsenyiego, który załamał się psychicznie
- 1810 w Peszcie
- 1812 w Wiedniu
- twórczość "poety nieskazitelnej formy":
- do 1809 - mniej niż 70 wierszy
- 1809-17 - najlepszy okres:
- Mój udział
- Melancholia [Wlk. Rew. Fr.]
- Modlitwa
- Nadchodzi zima [przeciwko Napoleonowi]
- 1810 Do Węgrów [oda oskarżycielska]
- 1814 Do Napoleona
- Do Towarzystwa Węgierskiego w Peszcie
- 1817 - odsuwa się od tworzenia
- ostatni poeta tzw. "szkoły łacińskiej
- ideał: pogodzić racjonalizm z uczuciami - zapowiedź romantyzmu
Mihály Fazekas (1776-1828) - w debreceńskim kolegium, w wojsku, botanik
- Na deszcz wyglądany
- Hortobadzka pieśń
- Ludas Matyi [heksametrem] 1804
cdn...
