Runo V
- Już przekazano posłanie:
- Daleko rozeszła się wieść
- O utopionej dziewczynie,
- O śmierci niewinnej i czystej.
- Mocarny Väinämöinen
- Cały napełnił się bólem
- I łzami ten ból wylewał.
- Płakał wieczorem i rankiem,
- A czarne noce żałobne
- Głuchły od jego lamentu:
- "Gdzież jest dziewczyna piękna?
- Zniknęła w lustrze morza...
- Czy chociaż jej odbicie
- Dojrzę w wodzie przejrzystej?"
- Chodził smętny i wzdychał
- Nad lazurowym morzem
- Prosząc sennego Untamo:
- "Nie śpij w tej smutnej chwili.
- Odsłoń wszystkie sny swoje!
- I wskaż mi, gdzie mieszkają
- Krewniacy boga Ahto,
- Gdzie się bezwstydnie leniwią
- Wodnice królowej Vellamo?"
- Bóg Untamo zaspany
- Zamachnął rękami jak wiatrak,
- Senne odsłonił widzenie:
- "Tam są krewniacy Ahto,
- Tam leżą wodnice Vellamo,
- Na krańcu mglistego przylądka,
- Na skraju wyspy zamglonej.
- Pod głębokimi wodami
- Na żyznym, czarnym dnie
- Żyją krewniacy Ahto,
- Pląsają rusałki Vellamo,
- W domkach z kamieni barwnych,
- Za murem potężnych głazów."
- I stary Väinämöinen
- Przewinął linki rybackie.
- Największy haczyk wybrał
- I wrzucił go do saka.
- Pracując jednym wiosłem
- dotarł do skraju wyspy,
- Do brzegu wyspy zamglonej
- Na krańcu mglistego przylądka.
- Tam zapolował jak umiał
- (A dobrze władał wędziskiem!)
- Pochłonięty swą pracą
- Zarzucił haczyk największy:
- Świsnęła srebrna nić,
- Złociście zadrgał sznur.
- Nad wodą tajemniczą
- Kołysać się zaczęło
- Jego wędzisko z miedzi.
- Aż pewnego poranka,
- po kilku dniach czekania
- Pstrąg haczyk połknął największy.
- Väinö go wciąga do łodzi
- I w pusty rzuca koszyk.
- Haczyk z pyszczka wyjmuje
- I pieszczotliwie rzecze:
- "A cóż to za rybeńka?
- Jeszczem nie widział takiej!
- Sieje nie są takie gładkie,
- Na łososia zbyt biała,
- Na szczupaka zbyt szara.
- U samców płetwy są większe,
- A u samiczek małe;
- Panny wodne są w prążki,
- Rusałki wstęgę mają,
- A uszy ich gołębie.
- To chyba łosoś morski
- Lub okoń z tajemnej głębi."
- Väinö nóż długi nosił
- U pasa w srebrnej oprawie.
- Wyjął go teraz z pochwy,
- Aby rozpłatać rybę.
- Już dzierży rękojeść w dłoni,
- Już dłoń ćwiartować gotowa,
- Ciąć pięknego łososia
- Na przekąskę poranną,
- Na śniadanie rybackie,
- Na obiad przypiekany,
- Na wspaniałą wieczerzę.
- Już zimne srebro noża
- Przy srebrnej łusce ryby...
- Naraz srebra obydwa
- Odskoczyły od siebie
- I łosoś skoczył w morze,
- Zwinnie się z rąk wypłoszył,
- Z jego czerwonej łódki
- Dał susa na dno morza.
- Ryba była przekorna:
- Z fal wychyliła głowę,
- Z piątym porywem wiatru
- Bok odsłoniła prawy,
- Blisko, na fali siódmej
- Ruszyła płetwą prawą,
- A na siódmym grzywaczu,
- Już na fali dziewiątej
- Lewą unosząc płetwę
- W te słowa się ozwała:
- "Stary Väinämöinenie!
- Skądże ci myśl powstała,
- Że byłam ja stworzona
- Na przekąskę poranną,
- Na śniadanie rybackie,
- Na obiad przypiekany,
- Na wspaniałą wieczerzę?"
- Väinö zdziwiony pyta:
- "Dlaczego jesteś rybą?"
- "Rybą jestem. Być mogę
- Gołębiem na twoim dachu,
- Żoną twoją u boku,
- Pościel ścielić ci mogę,
- Poduszki kłaść pod powałę,
- Izbę twoją szorować,
- Z kurzu zmiatać podłogi,
- Ogień w piecu rozpalać,
- Piec chleby smakowite,
- Zamiesić ciasto z miodem,
- Dolewać piwa w szklanicę,
- Dogadzać potrawami.
- Nie jestem ja łososiem
- Ni pstrągiem, ni okoniem,
- Dziewczyną jestem młodą,
- Siostrą Joukahainena,
- O którą zabiegałeś
- Przez całe życie swoje.
- Tak, wielki, krzepki starcze,
- Ty żałosny mądralo!
- Dziś byłeś nierozważny,
- Stary Väinämöinenie.
- Utraciłeś na zawsze
- Rusałkę mórz Vellamo,
- Najdroższą córkę Ahto!"
- Stary Väinö oniemiał,
- Stał z sercem zasmuconym.
- "Tyś siostrą Joukahainena?
- Powróć do mnie raz jeszcze!"
- Lecz to się stać nie mogło
- Ani teraz, ni później...
- Zniknęła znowu w falach,
- W jasnej, głębokiej wodzie,
- Pośród ścian granitowych
- Na podłodze kamiennej.
- Został Väinö z myślami,
- Z płonącą raną w sercu,
- Dzierzgał sieci z jedwabiu,
- Przesiewał przez nie wodę,
- Jak siano przelewał fale
- Zatoki Łososiowej:
- Przetrząsał prądy morskie,
- Wszystkie Väinöli wody,
- Kalevali przesmyki,
- Nurty rzeki Joukoli
- I pobrzeża Laponii.
- Zgromadził jarmark ryb,
- Lecz nie złowił tej jednej,
- Która nim owładnęła;
- Rusałki mórz Vellamo,
- Najdroższej córki Ahto!
- I stary, krzepki Väinö
- Stał z sercem zasmuconym,
- Stał z przekrzywioną czapą
- Na przekrzywionej głowie.
- "Cóż ze mnie za szaleniec!
- Jaki mój męski rozum?
- Bystry byłem jak wiatr,
- Serce miałem szlachetne.
- A oto coś się stało
- I pękło w moim życiu...
- Czyżby napad starości?
- Myśl moja słabnie nagle.
- Gdzie jest moja odwaga,
- Którą tak się chlubiłem?
- Gdzie rusałka Vellamo,
- O którą zabiegałem
- Przez całe życie moje?
- Gdzie najmłodsza mórz panna,
- Najwierniejsza dziewczyna?
- Z miedzianego wędziska
- Skoczyła na dno łodzi,
- Ale jej nie umiałem
- W dłoni swojej utrzymać,
- Zaprowadzić do domu
- Przecudnej dziwożony...
- Sam ręką swoją prawą
- Posiałem ją w głębinach!"
- Strapiony ruszył w drogę
- Ku swojemu domostwu.
- "Gdzież te złote kukułki,
- Które szczęście wróżyły
- W chłodne ranki, wieczory,
- Czasem w południa porę?
- Kto wykradł im głos z gardła
- I pieśni piękne zdusił?
- Troska radość wykradła,
- Ból zagłuszył ich pieśni...
- Nie słychać ich wołania,
- Złotych słońca pożegnań,
- Miłych dzwonnych wieczorów,
- Srebrem ranków dźwięczących...
- Nie umiem pojąć życia!
- Co począć, aby trwała
- Radość w szerokim świecie
- Wielka jak cała ziemia?
- Jak chodzić po tej ziemi,
- Aby nas nie mijała?
- Gdyby tak moja matka
- Snem twardym nie zasnęła,
- Gdyby mogła się zbudzić
- Na jedną jedyną chwilę,
- Mogłaby mi powiedzieć,
- Co uczynić należy,
- Ażeby się nie ugiąć
- Pod tym bólem kamiennym,
- Aby mnie czarna rozpacz
- Nie topiła śród nocy,
- Pośród doby ponurej...
- Usłyszała go matka
- Z przejrzystych luster wód:
- "Jam nigdy nie zasnęła.
- Posłuchaj, co ci radzę,
- Jak masz postąpić, synu,
- Ażeby się nie ugiąć
- Pod tym bólem kamiennym,
- Aby się czarna rozpacz
- Nie topiła śród nocy,
- Pośród doby ponurej.
- Idź do dalekiej Pohjoli:
- Tam panna w pannę wspaniała,
- Młódki dwakroć wdzięczniejsze,
- Piękniejsze i zgrabniejsze
- Od garnkotłuków z Jouko,
- Od ślamazarnych Laponek.
- Tam, w dalekiej Pohjoli,
- Wybierzesz sobie żonę,
- Taką, co oczy ma piwne,
- Kolana zgrabnej łani,
- Taką skoczną i gibką
W Pohjoli tylko znajdziesz."
