Runo IV
- Pewnego dnia piękna Aino,
- Siostra Joukahainena,
- Poszła w las naciąć witek
- Do chłostania w kąpieli:
- Pierwsza witka dla ojca,
- Druga witka dla matki,
- Trzecia - będzie dla brata
- O policzkach różowych.
- Wracała lekko do domu,
- Biegła przez gaj olchowy,
- Tam spotkał ją Väinämöinen;
- Las był nią napełniony,
- Gdy szła dziewczęcym krokiem
- Ku niemu wśród leśnych traw.
- "Dziewczyno, tylko dla mnie,
- Tylko dla mnie jednego
- Noś na szyi swe perły,
- Krzyżyk na piersiach złoty.
- Niech twoje włosy dla mnie
- Będą wstążką związane."
- Dziewczyna mu odrzekła:
- "Nie myślę ja o nikim.
- Krzyżyk jest sam dla siebie,
- Wstążka tylko dla włosów.
- Nie dbam o szat błękity
- Ani o biały chleb!
- Wolę ja prostą odzież,
- Czarny razowiec z żarn;
- Wszystko to mam u ojca
- I w domu matki mojej."
- Zerwała z piersi krzyżyk,
- Wszystkie pierścienie z rąk,
- Zerwała perły z szyi,
- Czerwone wstążki z włosów.
- Niech się tym ziemia cieszy,
- Niech się raduje las!
- I sama płacząc cicho
- Szła bezbronna do domu.
- Ojciec siedział u okna
- I gładząc toporzysko
- Pytał: "Dlaczego płaczesz,
- Biedna moja córeczko?"
- "Przepełnia mnie zmartwienie.
- Z oczu wyciska łzy.
- Ty - jesteś moim ojcem,
- Posłuchaj, co się stało:
- Na ziemię upadł krzyżyk,
- Klamra z mojego pasa,
- Krzyżyk zerwał się z szyi,
- Z pasa miedziana nić..."
- We wrotach stał jej brat.
- Krzesał gałąź na dugę.
- Pytał: "Dlaczego płaczesz,
- Moja biedna siostrzyczko?"
- "Przepełnia mnie zmartwienie.
- Z oczu wyciska łzy.
- Ty - jesteś moim bratem,
- Posłuchaj, co się stało:
- Spadły pierścienie z rąk,
- A perły - z mojej szyi.
- Z palców pierścienie złote,
- A srebrne perły z szyi..."
- Siostra siedząc na ganku
- Złoty pas haftowała.
- Pytała: "Dlaczego płaczesz,
- Moja biedna siostrzyczko?"
- "Przepełnia mnie zmartwienie.
- Z oczu wyciska łzy.
- Ty - jesteś moją siostrą,
- Posłuchaj, co się stało:
- Spadło złoto ze skroni,
- A srebro z moich włosów
- I nić błękitna z czoła,
- A wstążkę zdeptał wiatr..."
- Matka była w spiżarni,
- Śmietanę brała z mleka.
- Pytała: "Czemu płaczesz,
- Biedna moja córeczko?"
- "Ty, co mnie wykarmiłaś,
- Ty, co mnie wychowałaś,
- Sama od zgryzot ciężkich
- Nie mogłaś mnie uchronić.
- Ty - jesteś moją matką,
- Posłuchaj, co się stało:
- Poszłam w las naciąć witek
- Do chłostania w kąpieli;
- Pierwsza witka dla ojca,
- Druga była dla ciebie,
- Trzecia - była dla brata
- O policzkach różowych.
- Wracałam już do domu
- Biegnąc przez gaj olchowy.
- Osmo zawołał z pola,
- Kaleva z karczowiska:
- "Dziewczyno, tylko dla mnie,
- Tylko dla mnie jednego
- Noś na szyi swe perły,
- Krzyżyk na piersiach złoty.
- Niech twoje włosy dla mnie
- Będą wstążką związane."
- Zrzuciłam krzyżyk z piersi,
- Spadły pierścienie złote,
- Zerwałam perły z szyi,
- Czerwone wstążki - z włosów.
- Niech się tym ziemia cieszy,
- Niech się raduje las!
- A sama tak mu rzekłam.
- Nie myślę ja o nikim.
- Krzyżyk jest sam dla siebie,
- Wstążka tylko dla włosów.
- Nie dbam o szat błękity
- Ani o biały chleb!
- Wolę ja prostą odzież,
- Czarny razowiec z żarn;
- Wszystko to mam u ojca
- I w domu matki mojej."
- Wtedy matka wzruszona
- Szepce jej w tajemnicy
- Owoc swojej mądrości:
- "Zdmuchnij z czoła złe myśli.
- Przez rok jedz masło świeże,
- Będziesz jak trawa w rosie.
- Rok drugi - mięso z wieprza,
- Będziesz żwawa jak dzięcioł.
- Trzeci rok - chleb na mleku,
- Piękna będziesz jak paw.
- A teraz biegnij szybko,
- Otwórz spichlerz na wzgórzu.
- Tam skrzynia skrzynię napełnia,
- Pasą się kufry opasłe.
- Otwórz skrzynie odważnie,
- A gdy wieko zaskrzypi,
- Skoczy sześć złotych pasów
- I siedem szat błękitnych.
- Kuutar, córka księżyca,
- Dla mnie je nocą tkała,
- Päivätär, słońca córka,
- Dla mnie zrobiła je dniem.
- Gdy byłam młodą dziewczyną,
- W lasach zbierałam jagody,
- Słyszałam, jak córka księżyca
- Ze srebrnych kłębów tka.
- Widziałam, jak Päivätär
- Ze słońca przędzie wątek.
- Wtedy pobiegłam do nich
- Skrycie z cichym błaganiem.
- Błagałam je żarliwie
- Jak suchy piasek o deszcz:
- Kuutar, córko księżyca,
- Rzuć na mnie trochę złota!
- Päivätär, córko słońca,
- Rzuć na mnie trochę srebra!
- Proszę was, naga jak strumień,
- W którym się odbijacie.
- Kuutar dała mi złoto,
- Päivätär srebro mi dała.
- Miałam złoto na czole,
- Srebro miałam we włosach.
- Szłam jak sosna w bursztynie
- Przez bór do domu ojca.
- Szłam tak dzień jeden, drugi,
- Aż naraz, dnia trzeciego
- Prysło złoto na czole,
- Spadło srebro z mej głowy.
- Napasłam nimi kufry,
- Jak wieprze spichlerze opasłe,
- Nie chciałam na nie patrzeć.
- One tam dotąd leżą.
- Przewiąż błękitem oczy,
- A złotem opleć czoło.
- Szyję perłami owiń,
- Złotym krzyżykiem piersi.
- Na czystą lnianą koszulę
- Przywdziej suknię wełnianą,
- Przewiąż się pasem błękitnym,
- Naciągnij cienkie pończochy
- I haftowane pantofle,
- A swoje długie włosy
- Przepleć jedwabną nicią.
- Włóż palce w złote pierścienie,
- Przeguby rąk w złote kręgi.
- Wyjdziesz ze spichrza jak kwiat
- W naszym bujnym ogrodzie
- Na radość swym rodzicom;
- Piękniejsza niż korowód
- Najurodziwszych dziewcząt,
- Skryta przed okiem wędrowca
- Jak kwiat paproci w lesie,
- Pachnąca leśnym zapachem
- Jak malina wśród lipca."
- Tak jej mówiła matka,
- Lecz córka nie słuchała.
- Wybiegła cała we łzach,
- Szła w smutku przez podwórze,
- Które ją zapytało:
- "Czy wiesz, jaka jest dusza
- Szczęśliwie urodzonych?
- Ty jeszcze nie wiedziałaś,
- Posłuchaj teraz dobrze:
- Ich dusza jest jak fala,
- Jak woda w pięknym skopku.
- Dusza strapionych dzieli
- Los smętnej kurki wodnej.
- Słuchaj duszy strapionych
- Jak krzyku wodnej kurki.
- Dusza nieszczęnych leży
- Jak pod okapem śnieg,
- Jak w deszczu śnieg marcowy,
- A jej źrenica błyszczy
- Jak brudna woda w studni.
- I często zasmucona
- I nieszczęśliwa dusza
- Chodzi po suchych trawach,
- Po ciernistych tarninach.
- W jałowcach się ostrych nurza
- Dusza dziewczyny samotnej,
- Której serce spłonęło
- Jak czarny w ogniu węgiel."
- "Czy nie byłoby lepiej
- Na świat ten nie przychodzić
- I nigdy nie urosnąć?
- Nie znałabym udręki
- I nie zaznała rozpaczy,
- Gdybym bezgłośnie umarła
- W mej siódmej nocy życia.
- Gdybym cicho odeszła
- W wieku ośmiu wieczorów,
- Starczyłaby mi wówczas
- Piędź jedna białego płótna
- I parę łez matczynych,
- Jedna łza mego ojca
- I suche oczy brata.
- Wystarczyłby mi kopczyk
- Wielkości czapki zimowej."
- Tak rozpaczała dzień, dwa,
- Trzeciego dnia matka pyta:
- "Gdzie bije źródło płaczu,
- Skąd ty łzy swoje bierzesz?"
- "Głębokie źródło płaczu...
- Łez starczy na całe życie.
- To ty mnie zaprzedałaś,
- Na siwą rzuciłaś brodę
- Łaknącego mnie starca,
- Abym go skulonego
- Rozgrzała ciepłem swoim.
- Lepiej było mnie rzucić
- W wir wzburzonego morza,
- Oddać rybom za siostrę
- Lub za krewniaczkę siejom.
- Żyć z rybami jak siostra,
- Mieć sieje za krewniaczki
- To lepiej niż się tulić
- Do siwej brody starca,
- Co w wełnianych skarpetach
- Grzeje się przy kominie."
- To rzekłszy rozgniewana
- Pędem biegnie na wzgórze.
- Wchodzi jak sen w drzwi spichrza,
- Odważnie rozwiera skrzynie.
- A gdy zgrzytnęły wieka,
- Sześć złotych pasów skoczyło
- I siedem szat błękitnych
- Na jej spragnione dłonie.
- Odziewała się we śnie.
- Skroń skuła obręcz ze złota,
- Porosło srebro we włosach,
- Błękitna przepaska na czole,
- Frunęły czerwone wstążki.
- Piękna jak gałąź czeremchy
- Ścięta ojcowskim toporem
- Szła przez pola i łąki,
- Tonęła w lasach czarnych,
- Śpiewała sama jedna
- Zabłąkana w swej pieśni:
- "Głowę rozsadza cierpienie,
- Jak ostry bukowy klin
- Z drzewa już umarłego.
- Mogę krewną mu być,
- Aby się dobrze czuł
- W martwej jak on materii.
- Niech w kleszczach tej zgryzoty
- Pękną dojrzałe orzechy.
- Pora już z tego świata
- Odejść jak z progu domu,
- Pójść sobie do Manali,
- Wejść w bramę Touneli...
- Ojciec nie będzie płakał,
- Matka płakać nie umie,
- Siostra ma oczy bez łez
- I suche oczy ma brat.
- W czystej tam będzie wodzie
- Czyste poiło mnie dno,
- Będą moje źrenice
- W szklane ślepia ryb patrzeć."
- Dzień jeden, potem drugi
- Szła przez pola, przez lasy,
- U schyłku dnia trzeciego
- Przez nadmorskie sitowia.
- Tam ją noc przychwyciła
- Palcami, po omacku,
- A gardło żal uciskał
- Dłonią ojca i matki.
- Aż noc od płaczu zmiękła,
- A kamień porósł solą,
- Gdy siedziała na skraju
- Roztańczonej zatoki.
- Zaczepiło ją słońce
- Wzrokiem ciepłym, bez słowa.
- Poszła za tym spojrzeniem
- Aż na szeroką wodę,
- Gdzie trzy panny pływały
- Jasnonagie w sitowiach.
- Aino chciała być czwartą:
- Wierzbie suknię powierza,
- A koszulę - osice.
- Naga, pończochy rzuca
- Na półnagą już ziemię,
- Pantofle rzuca skałom
- Na piasek perły rzuca,
- Pierścienie - w sypki żwir.
- Aino płynie do rafy
- Lśniącej jak złoto czyste.
- Już jest Aino u celu,
- Już na skale usiadła,
- Na tym kamieniu pstrym,
- Błyskającym zdradliwie.
- Oto chwieje się skała,
- Pogrąża się z dziewczyną.
- Aino spada jak chmurka
- Po deszczu lekko w morze,
- A tonąc cicho mówi:
- "Chciałam ledwie twarz obmyć
- I wykąpać się w falach...
- Nagle gołąb utonął;
- Wiem, jak umiera ptak.
- Niechaj mój drogi ojciec -
- Dopóki będzie żył -
- Nie chodzi tu na łowy,
- Nie rzuca tutaj sieci!
- Chciałam ledwie twarz obmyć
- I wykąpać się w falach...
- Nagle gołąb utonął;
- Wiem, jak umiera ptak.
- Niech nigdy moja matka -
- Dopóki będzie żyła -
- Nie pierze w tej zatoce
- Sukien ani chust swoich!
- Chciałam ledwie twarz obmyć
- I wykąpać się w falach...
- Nagle gołąb utonął;
- Wiem, jak umiera ptak.
- Niech nigdy brat mój drogi -
- Dopóki będzie żył -
- Nie poi swego konia
- Nad brzegiem tej zatoki!
- Chciałam ledwie twarz obmyć
- I wykąpać się w falach...
- Nagle gołąb utonął;
- Wiem, jak umiera ptak.
- Niech nigdy moja siostra -
- Dopóki będzie żyła -
- Nie myje swoich oczu
- Nad brzegiem tej zatoki!
- Każda kropla w tej wodzie
- To kropla mojej krwi.
- Z okruchów mego ciała
- Ławice ryb powstają.
- Gałęzie ponad brzegiem
- To kruche me ramiona,
- A trawy nad zatoką
- Pachną jak włosy moje."
- Już zniknął w szarej wodzie
- Ostatni oddech Aino.
- Kto teraz wieść poniesie,
- Powie, że Aino nie ma
- W drewnianym domu ziemi,
- W rzeźbionej izbie ojca?
- Niedźwiedź poniesie wieść
- I powie, że jej nie ma,
- Ale niedźwiedź utonął
- W najtłustszym stadzie krów.
- Kto teraz wieść poniesie,
- Powie, że Aino nie ma
- W drewnianym domu ziemi,
- W rzeźbionej izbie ojca?
- Wilk poniesie tę wieść
- I powie, że jej nie ma,
- Lecz wilk nie ubiegł daleko,
- Wpadł w tłustych jagniąt stado.
- Kto teraz wieść poniesie,
- Powie, że Aino nie ma
- W drewnianym domu ziemi,
- W rzeźbionej izbie ojca?
- Lis poniesie tę wieść
- I powie, że jej nie ma,
- Lecz lis nie ubiegł daleko,
- Wpadł w tłustych gęsi stado.
- Kto teraz wieść poniesie,
- Powie, że Aino nie ma
- W drewnianym domu ziemi,
- W rzeźbionej izbie ojca?
- Zając poniesie tę wieść
- I powie, że jej nie ma,
- Zastrzygł zając uszami,
- Myśląc: "Honor lub śmierć!"
- I ruszył wiatropędem:
- Uchem kierunek łapał,
- Cwałował kusym udem,
- Sadził skokiem dosiężnym,
- Aż wpadł w drewniany dom,
- W rzeźbioną izbę ojca.
- Przykucnął w progu łaźni,
- Gdzie panny się kąpały,
- Dotykał je wąsami,
- Rozpoznając ich płeć.
- Od rózg i żaru krwiste
- Dziewczęta z niego drwiły:
- "Zdatnyś w sam raz na pieczeń;
- Podwieczorek dla pana,
- Ranną strawę dla pani,
- Podobiadek dla córki
- Lub obiad dla ich syna."
- Zając wypukłym okiem
- Po nagich ciałach skakał:
- "Niech w garnkach waszych Lempo
- Zmieni się w coś lepszego!
- Ja przynoszę wam wieść,
- Z którą przysyła mnie morze:
- Nie ma już misy cynowej,
- Przepadła klamra srebrna,
- Pas miedziany jest martwy.
- Nie ma już waszej Aino!
- Dziś siostrą ryb została,
- Bliską krewniaczka sieji.
- Dach się nad nią zatrzasnął
- Dwóch zbitych z sobą fal."
- Rozpłakała się matka,
- Słowa jej były słone
- I słony też był język,
- Którym je wyrzekała:
- "Niech nigdy żadna matka -
- Dopokąd żyje na ziemi -
- Nie kołysze swej córki
- Pod wiatr z przeciwnej strony,
- Jak ja wykołysałam
- Córkę aż na dno morza."
- Matka płacz topi głębiej
- Niż Aino utonęła,
- Co w morzu śpi jak strumień.
- Matka słone łzy leje
- Tam, gdzie strumień zaginął.
- Strumień gorzko śpi w morzu,
- Matka słone łzy leje
- Po zgasłym ogniu twarzy
- I po cichych westchnieniach.
- Strumień gorzko śpi w morzu,
- Matka słone łzy leje
- Na swe ciche westchnienia,
- Które pod suknią dusi.
- Strumień gorzko śpi w morzu,
- Matka słone łzy leje,
- Co pod bluzką się tłoczą
- Niby żywe istoty
- I cisną się zduszone
- W dół, w czerwone pończochy.
- Strumień gorzko śpi w morzu,
- Matka słone łzy leje
- Przez czerwone pończochy
- W pantofle szyte złotem.
- Strumień gorzko śpi w morzu,
- A łzy same się leją
- Z pantofli szytych złotem
- Coraz pod ziemię głębiej,
- Na pożytek korzeniom,
- Źródłom na większą chwałę.
- Krągłe słone łzy matki
- Wokół okrągłej ziemi
- Potoczyły się rzeką
- Jedną, a potem trzema...
- Trzy popłynęły rzeki;
- Na każdej szumiał wiatr,
- Wodospad spinał każdą
- Na stopniach nagich skał...
- Na każdym stopniu skały
- Wzniósł się pagór ze złota,
- Na każdym złotym wzgórzu
- Biała wyrosła brzoza.
- Na wierzchołkach trzech brzóz
- Usiadły trzy kukułki
- I ponad rzeki szum
- Śpiewały życia chwałę:
- Pierwsza wyznaje miłość,
- Druga błaga kochanka,
- Trzecia pragnie radości.
- Ta, co wyznaje miłość,
- Trzy śpiewała miesiące
- Nad wodnym grobem Aino.
- Ta, co błaga kochanka,
- Śpiewała sześć miesięcy
- Opuszczonemu chłopcu,
- Który w cierpieniu siwiał.
- Ta, co pragnie radości,
- Dla zrozpaczonej matki
- Śpiewała całe życie,
- Aby ją uweselić.
- Otrząsnęła się matka
- Z piór dzwoniącej kukułki.
- Trzeba strzec się uroku,
- Jaki zadaje jej krzyk,
- Rytmiczny i dokładny,
- Jakby liczyła kroki
- Człowieka, w którym zawsze
- Bije zranione serce,
- Gdy liczy dojrzały smutek,
- Od łez w oczach pełniejszy.
- Wtedy życie usycha:
- Starość rośnie na cal,
Młodości na piędź ubywa...
